Extra aandacht voor presenteïsme

Presenteïsme valt te omschrijven als de neiging van werknemers om altijd present te zijn. Dit betekent dat zij blijven werken bij ziekte of dat zij - over de grenzen van wat gezond is - bereikbaar blijven voor werk. Deze neiging heeft voor zowel werkgevers als werknemers vervelende gevolgen en vormt een reëel risico in de huidige pandemie. Om die reden breng ik presenteïsme vandaag nog eens extra onder de aandacht. Het goede nieuws is: er valt wat aan te doen.

Waarom vormt presenteïsme op dit moment een extra risico?

1. Door het thuiswerken vervaagt de grens tussen werk en vrije tijd. Zeker als er thuis ook gezinsleden, kinderen of huisgenoten zijn. Werken op ongebruikelijke tijdstippen is eerder regel dan uitzondering. Daarbij vormt zich gemakkelijk de gewoonte om doorlopend bereikbaar te zijn voor werk. De smartphone en andere hedendaagse technologieën vergemakkelijken deze voortdurende bereikbaarheid.
2. Door de maatregelen rondom COVID-19 zijn er weinig activiteiten die buitenshuis ondernomen kunnen worden. Winkels en horeca zijn dicht, het aantal live contacten met vrienden en familie is beperkt en er is een avondklok. Door deze beperkingen blijven er veel extra uren over, die makkelijk gevuld kunnen worden met werk.
3. Thuis doorwerken bij ziekte is verleidelijk. Waarom ziekmelden als je toch al thuis bent?
4. Door corona getroffen zorginstellingen steunen op hun werknemers die door de toegenomen werkdruk een tandje bijzetten. Deze werknemers zullen zich in een crisissituatie vanuit hun beroepsopvatting, verantwoordelijkheidsgevoel en loyaliteit minder snel melden met klachten (anders dan COVID-19) en gaan daardoor over de grens van wat gezond is.

Als synoniem van presenteïsme wordt soms het begrip ‘roze verzuim’ gebruikt. Presenteïsme is echter meer. Het verwijst naar een grenzeloze bereikbaarheid en beschikbaarheid. Kenmerken zijn: structureel overwerken, voortdurende bereikbaarheid en doorwerken met klachten. Vandaag zal ik roze verzuim beschrijven en de negatieve gevolgen ervan benoemen. 

Roze verzuim

Strikt genomen is roze verzuim geen verzuim. De term wordt gebruikt voor werknemers die doorwerken met lichamelijke of psychische klachten. Volgens TNO werkt 60 procent van de werknemers weleens door terwijl ze eigenlijk te ziek zijn. Het gaat niet altijd om een ernstige aandoening; ook doorwerken met een hevige verkoudheid of griep geldt als roze verzuim.

Er zijn diverse factoren die doorwerken tijdens ziekte in de hand werken. Bedrijfsomstandigheden hebben invloed. Denk aan een hoge werkdruk, bedrijfscultuur, hard verzuimbeleid en een dreigend verlies van arbeidsplaatsen. Daarnaast spelen persoonlijke motieven een rol, bijvoorbeeld: loyaliteit (naar klanten, de organisatie, leidinggevende, collega’s), een hoge arbeidsmoraal, angst voor baanverlies, hogerop willen komen en een gebrek aan activiteiten in de vrije tijd.

Roze verzuim heeft voor zowel werknemer als werkgever vervelende gevolgen. Dit zal ik nu toelichten.

Gevolgen van roze verzuim

De meeste werkgevers realiseren zich niet dat roze verzuim een grote kostenpost is.
Soms wordt doorwerken met klachten zelfs geprezen. Thuisblijven vanwege ziekte, vermoeidheid of mentale klachten wordt dan gezien als zwakte. Maar onderzoek laat juist zien dat ziek doorwerken meer kost dan ziekmelden. De Amerikaanse wetenschapper Schultz kwam in 2007 tot de conclusie dat er sprake is van twee tot zelfs vijf keer zo hoge kosten. Deze kosten zijn het gevolg van verminderde prestaties en productieverlies. Daarnaast kan een werknemer in het geval van een virus collega’s besmetten, waardoor ook deze uitvallen of verminderd presteren. Nu weet je waarom roze verzuim aandacht verdient en hoe je het kunt herkennen. 

-> In mijn volgende blog vertel ik wat je er als organisatie aan kunt doen!

Meer weten?

Meer weten over de ‘verzuimkleuren’? Lees ook deze blog: ‘De vier soorten verzuim bij ziekte’